1 marca, z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Garnizonie Gdynia, odbyły się uroczystości w asyście honorowej Marynarki Wojennej.
Delegacje jednostek, instytucji MW, w tym Akademii Marynarki Wojennej złożyły wiązanki kwiatów i oddały hołd w Kwaterze Pamięci na cmentarzu Marynarki Wojennej na Oksywiu oraz pod pomnikiem Ofiar Terroru Komunistycznego przy ul. Pułaskiego w Gdyni.
Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest obchodzony od 2011 r. Ustawę o ustanowieniu tego święta skierował do Sejmu RP śp. Prezydent RP Lech Kaczyński. Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny. Ustawa została uchwalona 3 lutego 2011 r.
Kwatera Pamięci na Cmentarzu MW to miejsce spoczynku admirała Józefa Unruga wraz z jego oficerami: kontradmirałem Stanisławem Mieszkowskim, kontradmirałem Jerzym Staniewiczem i komandorem Zbigniewem Przybyszewskim, zamordowanymi przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. To właśnie admirał Józef Unrug, dowódca polskiej Floty i Obrony Wybrzeża z 1939 roku upomniał się w swoim testamencie o przywrócenie ich pamięci, pełną rehabilitację i godne uczczenie bohaterstwa podwładnych i towarzyszy broni.
„Proces Komandorów” tzw. grupy kierownictwa konspiracyjnego Marynarki Wojennej, oskarżonej o „próbę obalenia władzy ludowej”, rozpoczął się 15 lipca 1952 r. przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie. Rozprawie przewodniczył płk Piotr Parzeniecki. Na ławie oskarżonych zasiedli oficerowie Dowództwa Marynarki Wojennej i Wydziału Marynarki Wojennej w Sztabie Generalnym WP: kmdr Stanisław Mieszkowski, kmdr Marian Wojcieszek, kmdr Jerzy Staniewicz kmdr por. Zbigniew Przybyszewski, kmdr por. Robert Kasperski, kmdr por. Kazimierz Kraszewski kmdr ppor. Wacław Krzywiec.
Wymienieni oficerowie to absolwenci Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, którzy w okresie międzywojennym służyli w Marynarce Wojennej, a we wrześniu i październiku 1939 r. walczyli w obronie Helu. Po kapitulacji dostali się do niewoli niemieckiej, a od wiosny 1940 r. do stycznia 1945 r. przebywali w oflagu II C Woldenberg. Po zakończeniu wojny powrócili do Polski i rozpoczęli służbę w odbudowywanej Marynarce Wojennej. Wszyscy aresztowani zostali w okresie od września 1950 r. do grudnia 1951 r. Śledztwo przeciwko nim prowadził Główny Zarząd Informacji WP.
W akcie oskarżenia odczytanym w trakcie rozprawy sądowej stwierdzano m.in., że kmdr por. Przybyszewski i kmdr por. Kasperski już na początku 1946 r. zorganizowali w Szkole Specjalistów Morskich tzw. grupę bojową, która miała za zadanie „współdziałać z interwentami imperialistycznymi w wypadku starcia zbrojnego pomiędzy obozem socjalizmu a imperializmu”. Dołączyć miał do nich kmdr Mieszkowski. Wymienionym oficerom zarzucono stworzenie w Marynarce Wojennej dywersyjno-szpiegowskiej organizacji, „mającej na celu walkę o obalenie władzy ludowej”. Przyłączyć się miał do niej również kmdr Staniewicz.
21 lipca 1952 r. wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego kmdr Marian Wojcieszek, kmdr por. Zbigniew Przybyszewski, kmdr Stanisław Mieszkowski, kmdr por. Robert Kasperski i kmdr Jerzy Staniewicz skazani zostali karę śmierci. kmdr ppor. Wacław Krzywiec i kmdr por. Kazimierz Kraszewski na karę dożywotniego więzienia.
Miejsce pochówku trzech zamordowanych oficerów nie było znane. Ich szczątki zostały odnalezione przez zespół IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka w 2013 r. na tzw. "Łączce" - w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Szczątki kmdr. por. Zbigniewa Przybyszewskiego i kmdr. Stanisława Mieszkowskiego zidentyfikowano w 2014 r., kmdr. Jerzego Staniewicza - w 2016 r.
Składamy hołd i pamięć Naszym poprzednikom, której nie sposób wymazać, a ich dokonania, droga służbowa i umiłowanie Ojczyzny niech będą przesłaniem dla podchorążych i całej społeczności AMW.
28 lutego br., podchorążowie AMW uczestniczyli w wykładzie dr. hab. Andrzeja Drzewieckiego poświęconym sylwetce admirała Józefa Unruga w 50. rocznice jego śmierci.
Galeria: st. chor. szt. mar. Piotr Leoniak/3FO, Radosław Maślak
